วิธีขยายพันธุ์ไม้หลักพันสู่เงินหลักแสน

• ปลููกต้นไม้ยังไงก็ต้องตัดแต่ง

เมื่อต้นไม้เริ่มใหญ่เกะกะพื้นที่ หรือมีรูปทรงที่ไม่สวยงาม เราจึงจำเป็นต้องตัดแต่ง ถ้าเป็นไม้ดอกที่ปลูกลงดินทั่วไป เมื่อตัดแต่งกิ่ง ยอดจะแตกออกมาใหม่เป็นพุ่ม แต่ไม้ใบส่วนใหญ่ไม่ได้เป็นแบบนั้น เพราะเมื่อตัดแล้ว มันอาจจะไม่แตกใหม่ หรือแตกในทิศทางอื่น การตัดแต่งไม้ใบจึงต้องใช้ความเข้าใจ เมื่อเข้าใจแล้ว ก็ถือเป็นวาระอันดีที่เราจะใช้โอกาสนี้ขยายพันธุ์ไปพร้อมกันเลย

• สืบก่อนว่าต้นไม้ของเราขยายพัธุ์ด้วยวิธีอะไร

ไม้ใบแต่ละชนิดขยายพันธุ์ด้วยวิธีที่ต่างกันออกไป เช่น พวกคล้า อะโลคาเซีย หรืออโกลนีมา ขยายพันธุ์ด้วยการแยกหน่อ ส่วนพวกฟิโลเดนดรอน มอนสเตร่า และพลูทั้งหลาย ใช้วิธีปักชำกิ่ง เราเสิร์ชหาข้อมูลเหล่านี้ได้ง่ายมาก

• สังเกตว่าแตกหน่อใหม่รึยัง

เมื่อต้นไม้ของเรามีหน่อหรือกอใหม่แตกออกมาบริเวณโคนต้นเดิม เรามีทางเลือก 2 ทาง คือ เก็บไว้เหมือนเดิมเพื่อให้ได้กอใหญ่แน่นๆ หรือแยกต้นใหม่ออกมาเพื่อปลูกในกระถางอื่น เราควรแยกเมื่อต้นใหม่เติบโตจนแข็งแรงแล้ว วิธีแยกกอนั้นง่ายมาก โดยปกติแล้วต้นใหม่จะติดกับต้นเก่าเพียงแค่เยื่อบางๆ หรือไหลที่เชื่อมกันใต้ดิน บางต้นเราสามารถใช้มือแหวกกอ แหวกดิน แล้วแยกออกมาได้เลย แต่บางกรณีเราต้องใช้อุปกรณ์คมๆ ตัด วิธีการแยกแบบนี้จะทำให้เราได้ต้นใหม่ออกมาโดยต้นเก่าไม่ได้รับความกระทบกระเทือน เพียงแต่ต้องระวังเรื่องความสะอาดของกรรไกร แผลของต้นไม้จะได้ไม่ติดเชื้อ

• ใช้โอกาสนี้รื้อราก เปลี่ยนวัสดุปลูก

ไหนๆ ก็แยกกอแล้ว บางคนอาจจะอยากเปลี่ยนวัสดุปลูกต้นเก่าด้วยเลย ถ้าเป็นแบบนี้ ให้ยกต้นไม้ขึ้นมาจากวัสดุปลูก เอาวัสดุปลูกออกจากราก แล้วใช้กรรไกรคมๆ ตัดกอให้ขาดจากกัน ข้อดีคือ เราจะเห็นจุดที่ควรตัดได้ชัด ตัดแล้วก็ใช้ปูนแดงทาที่แผลเพื่อลดการติดเชื้อ ผึ่งให้แห้ง แล้วค่อยนำไปใส่ในวัสดุปลูกใหม่ สิ่งที่ควรทราบอีกอย่างคือ เราไม่จำเป็นต้องย้ายรากไปทั้งหมด เพราะรากเยอะใช่ว่าจะดีเสมอไป ถ้ารากขาดแล้วเน่าในวัสดุปลูกอาจทำให้ต้นเน่าได้ ถ้ามีรากเยอะมาก เราก็เล็มรากออกไปบ้าง แล้วรอให้แตกรากใหม่ได้

• ตัดให้ถูกจุด

การปักชำนั้นง่ายมาก แค่จิ้มกิ่งลงไปในวัสดุปลูกก็เสร็จ แต่สิ่งที่ยากคือเราต้องตัดให้ถูกจุด ไม่อย่างนั้นต้นใหม่อาจจะไม่งอก หรือต้นเก่าอาจจะไม่แตกยอดใหม่ ตำแหน่งการตัดนั้นเราต้องพิจารณา 2 เรื่อง หนึ่ง อยากให้ยอดใหม่ที่ตัดไปมีฟอร์มที่สวยในกระถางใหม่ทันที หรือตัดแล้วอยากให้ต้นเก่าสวย ปล่อยให้ส่วนยอดที่ตัดไปก็ค่อยๆ โตจนรูปร่างเข้าที่เข้าทางเอง

• ยอดที่พร้อมตัดควรมีอย่างน้อย 3 ใบ

ถ้าคุณเป็นนักขยายพันนธุ์มือใหม่ ควรตัดยอดที่มีสัก 3 – 5 ใบ ถ้ามีรากงอกออกมาจากข้อด้วยจะดีมาก และที่สำคัญ ยอดบนสุดต้องคลี่ออกมาเป็นใบแล้ว ไม่ม้วนเป็นหลอด เพราะเมื่อยอดไม่ได้น้ำเลี้ยง อาจเหี่ยวไปชั่วขณะ ส่งผลให้ยอดช้ำ ดำ หรือเน่าได้

• ตัดตรงกลางข้อ

ไม้ใบที่ปักชำได้ มักจะแตกรากใหม่ออกมาตามข้อ (ข้อคือตำแหน่งที่มีก้านใบ) ดังนั้นถ้าเราตัดติดใบ อาจไม่มีพื้นที่ให้รากงอก ส่วนต้นเก่าจะแตกยอดใหม่เหนือข้อเล็กน้อย ดังนั้นถ้าเราตัดเหนือใบพอดี ก็จะไม่มีพื้นที่ให้ยอดใหม่งอก ถ้าต้นแม่มีความยาว มีหลายข้อ มีโอกาสที่จะแตกยอดใหม่ที่ข้อบนสุด หรือข้ออื่นๆ ที่ต่ำลงมา หรือแตกหลายข้อพร้อมกัน แต่ถ้าต้นแม่เหลือข้อเดียว บางทีก็อาจจะไม่เหลือตาให้แตกยอดใหม่ก็ได้

ดังนั้นตำแหน่งที่ควรตัดคือ กลางข้อ ค่อนลงมาทางด้านล่างสัก 3/4 เพื่อให้มีก้านที่ยาวหน่อย จะได้ใช้ช่วยพยุงไม่ให้ต้นล้ม

• ถ้าอยากได้จำวนมากให้ตัดลึก

ถ้าอยากขยายพันธุ์ให้ได้จำนวนต้นมากๆ มืออาชีพจะให้ตัดยอดออกมายาวๆ แล้วซอยเป็นท่อนสั้นๆ แต่ละท่อนมีจุดที่ให้รากงอก มีตาให้ยอดใหม่แตก และมีใบแค่หนึ่งใบ แต่ถ้าเป็นมือใหม่แนะนำให้มีสัก 3 ใบ จะปลอดภัยกว่า

• ถ้าต้นเก่าเสียทรงแล้วให้ตัดลึก

ถ้าต้นเก่าเสียทรงแล้ว ไม่ว่าจะด้วยเหตุผลใดก็ตาม เช่นตำแหน่งการหันของใบไม่สวย ฟอร์มผิดเพี้ยนไป เราก็ควรตัดให้ลึก เพื่อให้ต้นแตกยอดใหม่ เหมือนเริ่มนับหนึ่งกันใหม่

• ตัดยอดออกหนึ่งยอดอาจแตกใหม่หลายยอด

เดิมต้นไม้ของเราอาจจะมีก้านเดียวทอดยาวไป แต่เมื่อเราตัดยอดออกไป ต้นเก่าอาจจะแตกยอดออกมาหนึ่งยอด หรือสองยอด หรือแตกยอดไปในทิศทางที่เราไม่ปรารถนา ทางแก้คือ ให้ตัดลึก เพื่อให้ยอดใหม่แตกจากด้านล่าง ทั้งต้นจะได้มีก้านเดียวเหมือนเดิม

• ผสมวัสดุปลูกตามถนัด

แต่ละคนมีสูตรในการผสมวัสดุปลูกเพื่อปักชำไม่เหมือนกัน แต่ไม่ว่าจะใช้อะไร วัสดุปลูกก็ไม่ควรจะแน่นจนเกินไป หลายคนจึงนิยมผสมหลายอย่างเข้าด้วยกัน เช่น พีทมอส (สะอาดเพราะผ่านการฆ่าเชื้อมาแล้วและมีสารอาหาร) หินภูเขาไฟ (เพิ่มความโปร่ง) เพอร์ไลต์​ (เพิ่มความโปร่งและช่วยเก็บความชื้น) กาบมะพร้าวสับ (เพิ่มความโปร่งและเก็บความชื้น) และขุยมะพร้าว (เก็บน้ำได้ดี) แต่ต้องระวังว่า ถ้าวัสดุปลูกชุ่มน้ำเกินไป กิ่งอาจจะเน่าได้ และในขุยมะพร้าวและกาบมะพร้าวสับมีสารเทนนิน เราต้องแช่น้ำทิ้งไว้สักวันสองวัน เพื่อละลายสารเทนนินออกมาก

• Little Tree ใช้กาบมะพร้าวสับอย่างเดียว

สูตรของ Little Tree คือใช้กาบมะพร้าวสับ (ขนาดเล็ก) อย่างเดียว เพราะมีความโปร่งสูงและเก็บความชื้นได้ดี

• รากต้องอยู่เหนือวัสดุปลูกเล็กน้อย

ถ้ากิ่งที่ตัดมามีราก เมื่อปลูกควรให้รากโผล่พ้นวัสดุปลูกขึ้นมาเล็กน้อย เพราะเดิมเป็นรากอากาศ ถ้าอยู่ในดินทั้งหมดทันทีอาจปรับตัวไม่ทัน

• ใส่ปุ๋ยสักนิด

เพื่อเพิ่มสารอาหารให้ต้นไม้ เราควรใส่ปุ๋ยละลายช้า (ออสโมโคท) ลงไปด้วย บางคนก็คลุกกับวัสดุปลูกตั้งแต่แรก บางคนก็รอให้แตกยอดใหม่ก่อนค่อยใส่ปุ๋ย

• ถ้ายอดยาวควรมีไม้ประคอง

เมื่อเราปักชำกิ่งใหม่ลงไปในวัสดุปลูก เราควรใช้ไม้ดามไว้เพื่อป้องกันต้นล้มหรือขยับ รากที่งอกออกมาใหม่จะได้ไม่ขาด และช่วยบังคับทรงของต้นให้พุ่งสูงขึ้นด้วย หลังจากนั้นก็รดน้ำอย่างสม่ำเสมอ แล้วรอดูยอดใหม่ที่จะค่อยๆ แตกออกมา เพียงแค่นี้เราก็จะได้ต้นไม้ต้นใหม่อีกต้น เพิ่มจากต้นเดิมที่เรามีอยู่แล้ว

ขอขอบคุณแหล่งที่มา : https://readthecloud.co/plant-propagation/